Analiza

Testi i provës së lëshimit të interferonit gama interferon (IGRA) është një test gjaku që përdoret për të parë nëse një person ka qenë i ekspozuar ndaj baktereve të tuberkulozit (TB). Testi IGRA përdoret për të diagnostikuar infeksionin me TB. Kjo është kur bakteret TB janë në trup por personi nuk po përjeton ndonjë simptomë që sugjeron sëmundjen e TB. Testi IGRA funksionon duke matur reagimin imunitar të trupit ndaj baktereve të TB.

Një test IGRA mund të përdoret për të diagnostikuar infeksionin latent të TB. Nuk përdoret për të testuar për sëmundje aktive të TB. Një IGRA negative do të thotë që ju ndoshta nuk keni bakteret TB në trupin tuaj. Një test IGRA pozitiv do të thotë që në një moment të kohës ju ndoshta keni qenë të infektuar me bakteret TB. Kjo quhet infeksion latent i TB.

Infeksioni i fshehtë i TB është kur një person ka bakteret TB në trupin e tij, por sistemi imunitar po ndalon infeksionin që shkakton sëmundje. Infeksioni i fshehtë nga TB nuk shkakton simptoma dhe nuk mund të bartet te njerëzit e tjerë.

Ekziston një rrezik i vogël që infeksioni i fshehtë i TB mund të përparojë në sëmundjen e TB. Rreziku është rritur tek fëmijët e vegjël dhe të moshuarit, si dhe te njerëzit me sistem imuniteti të dobët. Sëmundja e TB zhvillohet nëse bakteret TB fillojnë të shumohen dhe shkaktojnë simptoma, të tilla si ethe, humbje peshe të papritur, lodhje ose kollë që nuk do të largohet. Infeksioni i fshehtë i TB mund të mjekohet me antibiotikë të veçantë për të parandaluar atë që të përparojë në sëmundjen e TB në të ardhmen.

Për të kryer këtë test, një kampion gjaku tërhiqet nga një venë në krah. Eshtë e rëndësishme të njoftoni infermierin ose mjekun nëse keni ndonjë sëmundje shtypëse imune si HIV, limfoma ose sëmundje të veshkave, merrni ilaçe që ndikojnë në sistemin tuaj imunitar përfshirë steroide (prednisone), ciklosporinë ose kimioterapi (ilaçe për kancerin); kanë pasur ethe ose infeksion në muajin e kaluar, të tilla si gripi, fruthi, ose pneumonia; keni berë ndonjë vaksinë në muajin e kaluar; keni pasur sëmundje të TB në të kaluarën, keni pasur kontakte me dikë me TB, keni berë vaksinën BCG, ose keni udhëtuar ose jetuar jashtë shtetit. Këto kushte mund të ndikojnë në rezultatin e testit.

Gamma-glutamyl transferaza (GGT) është një enzimë që gjendet në shumë organe në të gjithë trupin, me përqendrimet më të larta që gjenden në mëlçi. GGT ështëe larte në gjak në shumicën e sëmundjeve që shkaktojnë dëme në mëlçi ose kanalet biliare. Ky test mat nivelin e GGT nga një mostër gjaku qe merret nga vena.

Normalisht, GGT është i pranishëm në nivele të ulëta, por kur mëlçia lëndohet, niveli i GGT mund të rritet. GGT është zakonisht enzima e parë e mëlçisë që rritet në gjak kur ndonjë nga kanalet biliare që mbajnë biliare nga mëlçia në zorrë pengohet, për shembull, nga tumoret ose gurët. Kjo e bën GGT testin më të ndjeshëm të enzimës së mëlçisë për zbulimin e problemeve të kanaleve biliare.

Sidoqoftë, testi GGT nuk është shumë specifik dhe nuk është i dobishëm në dallimin midis shkaqeve të ndryshme të dëmtimit të mëlçisë, sepse mund të rritet me shumë lloje të sëmundjeve të mëlçisë, siç janë kanceri i mëlçisë dhe hepatiti viral, si dhe kushte të tjera jo hepatike, siç është sindroma koronare akute. Për këtë arsye, testi GGT nuk rekomandohet për përdorim rutinor në vetvete. Sidoqoftë, mund të jetë e dobishme në lidhje me testet e tjera dhe në përcaktimin e shkakut të një niveli të lartë të fosfatazës alkaline (ALP), një enzimë tjetër që gjendet në mëlçi.

Të dy GGT dhe ALP jane te larta ne sëmundjet e mëlçisë, por vetëm ALP eshte e larte kur behet fjale per sëmundje që prekin indin e eshtrave. Prandaj, GGT mund të përdoret si një vazhdim i një ALP të larte për të ndihmuar në përcaktimin nëse rezultati i lartë i ALP është për shkak të sëmundjes së mëlçisë ose kockave.

Nivelet e GGT nganjëherë rriten me konsumimin e sasive madje edhe të vogla të alkoolit. Nivele më të larta gjenden më shpesh në konsumuesit  e rënde kronikë sesa te njerëzit që konsumojnë më pak se 2 deri në 3 pije në ditë ose që pijnë vetëm me raste (pijet alkoolike). Testi GGT mund të përdoret edhe për të vlerësuar dikë për abuzim akut ose kronik të alkoolit.

Simptoma që sugjerojnë kryerjen e nje testi GGT jane të tilla si dobësia, lodhja, humbja e oreksit, nauze dhe të vjella, fryrja e barkut dhe / ose dhimbje, verdhëza, urina e errët, jashtëqitja me ngjyra të lehta dhe kruajtja (pruritus).

Nivelet e GGT bien pas ngrënies; ju mund të udhëzoheni të agjëroni (asgjë për të ngrënë ose pirë përveç ujit) për të paktën 8 orë para testit. Ju gjithashtu mund t’ju kërkohet të ndaloni pirjen e alkoolit ose marrjen e disa ilaçeve me recetë.

Bruceloza është një infeksion bakterial që përhapet nga kafshët te njerëzit. Më së shpeshti, njerëzit infektohen duke ngrënë produkte të qumështit të papërpunuara ose të papasterizuara. Ndonjëherë, bakteret që shkaktojnë brucelozë mund të përhapen përmes ajrit ose përmes kontaktit të drejtpërdrejtë me kafshët e infektuara.

Shenjat dhe simptomat e brucelozës mund të përfshijnë ethe, dhimbje në nyje dhe lodhje. Infeksioni zakonisht mund të mjekohet me antibiotikë. Sidoqoftë, trajtimi zgjat disa javë deri në disa muaj, dhe infeksioni mund të përsëritet. Bruceloza prek qindra mijëra njerëz dhe kafshë në të gjithë botën. Shmangia e produkteve të qumështit të papërpunuar dhe marrja e masave paraprake kur punoni me kafshë ose në një laborator mund të ndihmojë në parandalimin e brucelozës.

Simptomat e brucelozës mund të shfaqen në çdo kohë nga disa ditë deri në disa muaj pasi të jeni infektuar. Shenjat dhe simptomat janë të ngjashme me ato të gripit dhe përfshijnë ethe, të dridhura, humbje të oreksit, djersitje, dobësi, lodhje, nyje, dhimbje koke, dhimbje muskulore dhe shpine.

Simptomat e Brucelozës mund të zhduken me javë ose muaj dhe më pas të kthehen. Disa njerëz kanë brucelozë kronike dhe shfaqin simptoma me vite, madje edhe pas trajtimit. Shenjat dhe simptomat afatgjata mund të përfshijnë lodhje, ethe të përsëritura, artrit, pezmatim të zemrës (endokardit) dhe spondilit – një artrit inflamator që prek shpinën dhe nyjet e afërta.

Mjekët zakonisht konfirmojnë një diagnozë të brucelozës duke testuar gjakun që ata tërheqin nga një venë në krah. Asnjë përgatitje e veçantë nuk nevojitet për të kryer këtë test.

Ky është një test gjaku për të kontrolluar diabetin. Nëse keni diabet, trupi juaj nuk prodhon insulinë të mjaftueshme për të mbajtur kontrollin e sheqerit në gjak. Kjo do të thotë që niveli i sheqerit në gjak është shumë i lartë, dhe me kalimin e kohës kjo mund të çojë në probleme serioze shëndetësore, përfshirë dëmtimin e nervit dhe syve.

Ky test është bërë për të parë se si trupi juaj i përgjigjet sheqerit dhe niseshtës pasi të keni ngrënë një vakt. Ndërsa treteni ushqimin në stomakun tuaj, glukozën në gjak ose sheqerin në gjak, nivelet rriten ndjeshëm. Si përgjigje, pankreasi juaj lëshon insulinë për të ndihmuar lëvizjen e këtyre sheqernave nga gjaku në qelizat e muskujve dhe indeve të tjera për t’u përdorur për karburant. Brenda dy orëve të ngrënies, niveli juaj i insulinës dhe glukozës në gjak duhet të kthehet në normalitet. Nëse niveli juaj i glukozës në gjak mbetet i lartë, mund të keni diabet.

Ju mund të keni nevojë për këtë test nëse ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor dëshiron të shohë nëse keni diabet ose një sëmundje tjetër e lidhur me insulinën, veçanërisht nëse keni simptoma të tilla si urinimi i shpeshtë, etja e pazakontë, shikimi i paqartë, lodhja, infeksionet e përsëritura, plagë që shërohen ngadalë.

Nëse jeni shtatzënë, mund ta keni këtë test për të kontrolluar diabetin gestacional, diabetin që mund të zhvillohet gjatë shtatëzënësisë. Trajtimi i diabetit gestacional zvogëlon rrezikun për probleme shëndetësore për ju dhe fëmijën tuaj.

Testi bëhet me një mostër gjaku. Një gjilpërë përdoret për të nxjerrë gjak nga një venë në krah ose në dorën tuaj. Rezultatet e testit tuaj mund të preken nëse pini duhan gjatë periudhës së provës, jeni nën stres ekstrem, hani një embelsire ose karamele pas vaktit tuaj dhe para se të testoheni, nuk janë në gjendje të hanë të gjithë vaktin dhe ushtrimet gjatë periudhës së provës.

Duhet të agjëroni për 12 orë para testit dhe më pas të hani një vakt me të paktën 75 gram karbohidrate. Pas vaktit, mos hani asgjë tjetër para se të bëni provën. Planifikoni të pushoni gjatë periudhës së pritjes dy-orëshe, sepse ushtrimi mund të bëjë që niveli i sheqerit në gjak të rritet. Ndoshta nuk duhet të agjëroni nëse jeni shtatzënë.

Sigurohuni që ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor të dijë për të gjitha ilaçet, vitaminat dhe shtesat që merrni. Kjo përfshin ilaçe që nuk kanë nevojë për recetë dhe ilaçe të paligjshme që mund të përdorni.

Një test i sheqerit në gjak është një procedurë që mat sasinë e sheqerit, ose glukozës, në gjakun tuaj. Mjeku juaj mund të urdhërojë këtë test për të ndihmuar në diagnostikimin e diabetit. Njerëzit me diabet gjithashtu mund të përdorin këtë test për të menaxhuar gjendjen e tyre.

Testet e sheqerit në gjak japin rezultate të menjëhershme dhe ju njoftojnë si më poshtë:

• dieta juaj ose rutina e ushtrimeve duhet të ndryshojë.
• si funksionojnë ilaçet ose trajtimi i diabetit tuaj.
• nëse niveli i sheqerit në gjak është i lartë ose i ulët.
• qëllimet tuaja të përgjithshme të trajtimit për diabetin janë të menaxhueshme.

Mjeku juaj gjithashtu mund të urdhërojë një test të sheqerit në gjak, si pjesë e një kontrolli rutinë. Ata gjithashtu mund të kërkojnë të shohin nëse keni diabet ose prediabet, një gjendje ku niveli i sheqerit tuaj në gjak është më i lartë se normalja.

Ju mund të bëni një test të sheqerit në gjak menjëherë. Njerëzit të cilët janë duke monitoruar ose menaxhuar diabetin e tyre shpojne gishtin duke përdorur një glukometër për testimin ditor.

Glukoza është burimi kryesor i energjisë për qelizat e trupit dhe i vetmi burim energjie për trurin dhe sistemin nervor. Një furnizim i qëndrueshëm duhet të jetë i disponueshëm për përdorim, dhe një nivel relativisht i vazhdueshëm i glukozës duhet të ruhet në gjak.

Testi i glukozës në gjak përdoret për të përcaktuar nëse niveli juaj i glukozës në gjak është brenda një kufiri të shëndetshëm. Gjithashtu ky test mund të përdoret për të zbuluar glukozën e lartë të gjakut (hiperglicemia) dhe glukozën e ulët të gjakut (hipoglicemia), testimi për diabetin tek njerëzit që janë në rrezik para se të shfaqen shenjat dhe simptomat; në disa raste, nuk mund të ketë shenja të hershme ose simptoma të diabetit. Prandaj, shqyrtimi mund të jetë i dobishëm për të ndihmuar në identifikimin e tij dhe lejimin e trajtimit para se të përkeqësohet gjendja ose të shfaqen komplikime. Ndihmon në diagnostikimin e diabetit, prediabetes dhe diabetit gestacional dhe gjithashtu monitoron nivelin e glukozës te njerëzit që diagnostikohen me diabet.

Një mostër gjaku merret duke futur një gjilpërë në një venë në krah ose një pikë gjaku merret duke shpuar pak majen e gishtit me një bisturi të vogël. Ndonjëherë, mblidhet një mostër e rastësishme e urinës. Disa diabetikë mund të përdorin një aparat per monitorimin e vazhdueshëm të glukozës, i cili përdor një tel me sensorë të vogël të futur nën lëkurën e barkut dhe të mbajtur në vend me një copëz ngjitës. Sensori mat nivelin e glukozës në gjak në interval të shpeshtë dhe i dërgon rezultatet në një pajisje që është ngjitur në rrobat e personit. Një lexim dixhital në pajisje i lejon personit të njohë nivelin e glukozës në gjak në kohë reale.

Për qëllime të shqyrtimit, rekomandohet përgjithësisht agjërimi (asgjë për të ngrënë ose pirë përveç ujit) për të paktën 8 orë para një testi të glukozës në gjak. Ata që janë diagnostikuar me diabet dhe po monitorojnë nivelin e tyre të glukozës, shpesh testohen si gjatë agjërimit ashtu edhe pas ngrënies. Për teste të rastit dhe në kohën e duhur, ndiqni udhëzimet e mjekut të shëndetit. Një test i tolerancës së glukozës kërkon që personi të agjërojë për shembullin e parë të gjakut dhe më pas të pijë një lëng që përmban një sasi të caktuar të glukozës; mostrat e mëvonshme të gjakut janë tërhequr në kohë të përcaktuara.

Pankreasi juaj prodhon hormonin glukagon. Ndërsa insulina punon për të ulur nivele të larta të glukozës në rrjedhën tuaj të gjakut, glukagoni ndihmon në parandalimin e niveleve të glukozës në gjak që të bëhen shumë të ulëta.

Kur nivelet e glukozës në rrjedhën tuaj të gjakut bien, pankreasi juaj lëshon glukagon. Pasi të jetë në rrjedhën tuaj të gjakut, glukagoni stimulon prishjen e glukogjenit, të cilin trupi juaj e ruan në mëlçinë tuaj. Glukogjeni zbërthehet në glukozë, e cila shkon në rrjedhën tuaj të gjakut. Kjo ndihmon në ruajtjen e niveleve normale të glukozës në gjak dhe funksionimin qelizor. Mjeku juaj mund të përdorë një test glukagon për të matur sasinë e glukagonit në rrjedhën tuaj të gjakut.

Glukagoni është një hormon që ndihmon në rregullimin e niveleve të glukozës në gjak. Nëse keni luhatje të gjera në nivelin e glukozës në gjak, mund të keni probleme me rregullimin e glukagonit. Për shembull, hipoglikemia, ose sheqeri i ulët në gjak, mund të jetë një shenjë e niveleve anormale të glukagonit.

Nëse keni simptomat e mëposhtme, mjeku juaj mund të urdhërojë një test glukagon për diabet të butë, një skuqje të lëkurës e njohur si eritema migratore nekrolitike dhe humbje e pashpjegueshme e peshës. Këto simptoma zakonisht ndodhin me çrregullime të pankreasit që shkaktojnë një mbiprodhim të glukagonit. Duke pasur parasysh specifikën unike të këtyre simptomave, mjekët nuk porosisin rregullisht teste të glukagonit si pjesë e testeve vjetore fizike. Me fjalë të tjera, mjeku juaj do të urdhërojë testin vetëm nëse dyshojnë se keni probleme me rregullimin tuaj të glukagonit.

Mjeku juaj do ta kryejë këtë test në një mostër gjaku. Ju ndoshta nuk do të duhet të bëni asgjë për t’u përgatitur për testin e glukagonit. Sidoqoftë, mjeku juaj mund t’ju këshillojë të agjëroni më parë në varësi të kushteve shëndetësore që keni dhe qëllimit të testit. Ndërsa agjëroni, do të duhet të përmbaheni nga ushqimi për një kohë të caktuar. Për shembull, ju mund të duhet të agjëroni për tetë deri në 12 orë para se të jepni një mostër gjaku.

Mungesa e dehidrogjenazës së glukozës-6-fosfat është një çrregullim gjenetik që shfaqet pothuajse ekskluzivisht tek meshkujt. Kjo gjendje prek kryesisht qelizat e kuqe të gjakut, të cilat bartin oksigjenin nga mushkëritë në inde në të gjithë trupin. Në individët e prekur, një defekt në një enzimë të quajtur glukozë-6-fosfat dehidrogjenaza bën që qelizat e kuqe të gjakut të prishen para kohe. Kjo shkatërrim i qelizave të kuqe të gjakut quhet hemolizë.

Problemi më i zakonshëm mjekësor që lidhet me mungesën e glukozës-6-fosfat dehidrogjenazës është anemia hemolitike, e cila ndodh kur qelizat e kuqe të gjakut shkatërrohen më shpejt sesa trupi mund t’i zëvendësojë ato. Kjo lloj anemie çon në zbehje, zverdhje të lëkurës dhe të bardhave të syve (verdhëza), urinë të errët, lodhje, gulçim dhe rrahje të shpejtë të zemrës.

Tek njerëzit me mungesë të dehidrogjenazës së glukozës-6-fosfat, anemia hemolitike shkaktohet më shpesh nga infeksione bakteriale ose virale ose nga ilaçe të caktuara (siç janë disa antibiotikë dhe medikamente që përdoren për trajtimin e malaries). Anemia hemolitike gjithashtu mund të ndodhë pas ngrënies së fasulave fava ose thithjes së polenit nga bimët fava (një reagim i quajtur favizëm).

Mungesa e dehidrogjenazës së glukozë-6-fosfat është gjithashtu një shkak i rëndësishëm i verdhëzës së butë deri të rëndë në të sapolindurit. Shumë njerëz me këtë çrregullim, megjithatë, kurrë nuk pësojnë shenja ose simptoma dhe nuk janë të vetëdijshëm që kanë gjendjen.

Një test G6PD mat nivelin e glukozës-6-fosfat dehidrogjenazës (G6PD), një enzimë në gjakun tuaj. Eshtë një test i thjeshtë që kërkon një mostër gjaku. Zakonisht është urdhëruar të testoni për mangësitë në G6PD. Nuk ka nevojë për ndonjë përgatitje paraprakisht.

Testi i urinës së glukozës mat sasinë e sheqerit (glukozës) në një mostër të urinës. Prania e glukozës në urinë quhet glykosuria ose glukosuria.

Ky test ishte përdorur zakonisht për të testuar dhe monitoruar diabetin në të kaluarën. Tani, testet e gjakut për të matur nivelin e glukozës në gjak janë të lehta për tu bërë dhe përdoren në vend të testit të urinës së glukozës.

Testi i urinës së glukozës mund të porositet kur mjeku dyshon për glukozurinë renale. Kjo është një gjendje e rrallë në të cilën glukoza lëshohet nga veshkat në urinë, edhe kur niveli i glukozës në gjak është normal.

Shembujt e mësipërm janë matje të zakonshme për rezultatet e këtyre testeve. Shkalla e vlerës normale mund të ndryshojë pak midis laboratorëve të ndryshëm. Disa laboratorë përdorin matje të ndryshme ose testojnë mostra të ndryshme. Bisedoni me ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor për kuptimin e rezultateve tuaja specifike të testit.

Pasi të siguroni një mostër të urinës, ajo testohet menjëherë. Nëse është e nevojshme, ofruesi juaj mund t’ju kërkojë të grumbulloni urinën tuaj në shtëpi gjatë 24 orëve. Ofruesi juaj do t’ju tregojë se si ta bëni këtë. Ndiqni udhëzimet saktësisht në mënyrë që rezultatet të jenë të sakta.

Gurët në veshka (të quajtur edhe kalkulues të veshkave, nefrolithiasis ose urolithiasis) janë depozita të forta të bëra nga minerale dhe kripëra që formohen brenda veshkave tuaja.

Një gur në veshka zakonisht nuk do të shkaktojë simptoma derisa të lëvizë brenda veshkës tuaj ose të kalojë në uretrat tuaja, tubat që lidhin veshkat dhe fshikëzën. Nëse vendoset në ureterë, mund të bllokojë rrjedhën e urinës dhe të shkaktojë fryrje të veshkave dhe spazëm të ureterit, gjë që mund të jetë shumë e dhimbshme.

Në atë pikë, ju mund të përjetoni këto shenja dhe simptoma, dhimbje të forta, të mprehta në anën dhe pjesën e pasme, nën brinjë, dhimbje që rrezatojnë në pjesën e poshtme të barkut dhe ijë, dhimbje që vjen në valë dhe luhatet në intensitet, dhimbje ose ndjesi djegieje ndërsa urinohet.

Nëse mjeku juaj dyshon se keni gur në veshka, mund të keni teste dhe procedura diagnostikuese, siç janë testimi i gjakut dhe urinës.

Testet e gjakut mund të zbulojnë shumë kalcium ose acid urik në gjakun tuaj. Rezultatet e testit të gjakut ndihmojnë në monitorimin e shëndetit të veshkave tuaja dhe mund të bëjnë që mjeku juaj të kontrollojë gjendjet e tjera mjekësore.

Testi 24-orësh i grumbullimit të urinës mund të tregojë që ju po ekskretoni shumë minerale që formojnë gurë ose shumë pak substanca parandaluese të gurit. Për këtë test, mjeku juaj mund të kërkojë që të bëni dy koleksione të urinës gjatë dy ditëve radhazi.